Digitale kunst is een miljardenbusiness, waarbij iedereen, van Paris Hilton tot Damien Hirst, handelt in ‘niet-fungible tokens’. Maar zijn NFT‘s slechts een oplichtings of fraude-techniek om snel rijk te worden, vermomd als cultuur?
“NFT’s? Het is eigenlijk een stuk eenvoudiger dan je denkt.”
Het is dinsdagmiddag en tot mijn verbazing zit ik aan de telefoon met Paris Hilton, die vriendelijk uitleg geeft over de wereld van NFT’s.
Hilton is veel dingen – een realityster, een erfgename, een onwaarschijnlijke lockdown-fitnessgoeroe die designerhandtassen gebruikt in plaats van gewichten. Maar tot nu toe werd ze nooit beschouwd als een belangrijke speler in de kunstwereld. Als artiesten haar hebben erkend, hebben ze dat vaak gedaan om haar imago te fetisjen. In 2008 kocht Damien Hirst een portret van haar door de kunstenaar Jonathan Yeo, waarin haar lichaam is opgebouwd uit collagebeelden uit pornotijdschriften.
Toch is ze het afgelopen jaar een surrealistisch boegbeeld geworden in de NFT-scene: een wereld vol cryptodollars en hoog op de belofte om de wereld van kunst en commercie te transformeren. Als we spreken, is Hilton net terug van een bitcoin-conferentie in Miami, waar klanten tot $ 25.000 betaalden voor VIP-tafels op het openingsfeest om haar DJ te zien in een paar met diamanten ingelegde koptelefoons. “NFT staat voor non-fungible token, een digitale token die inwisselbaar is voor een digitaal kunstwerk”, legt ze uit. “Je kunt het op je computerserver of je telefoon hebben. Ik heb deze schermen in mijn huis waar ik ze tentoonstel.”
En ja hoor, in het herenhuis van Hilton in Beverly Hills zijn er schermen met NFT’s die ze heeft gemaakt in samenwerking met de digitale kunstenaar Blake Kathryn. Deze omvatten een video van een chihuahua bovenop een roterende ionische zuil (een eerbetoon aan haar overleden huisdier Tinkerbell) en een geanimeerd zelfportret van Hilton als een sprankelende CGI Barbie die in de wolken zweeft, een stuk dat ze Iconic Crypto Queen noemt, en die ze in april voor meer dan $ 1 miljoen verkocht.
Investeren in NFT’s om er rijk van te worden
Hilton begon in 2016 te investeren in cryptocurrency. “Ik raakte bevriend met de oprichters van Ethereum”, zegt ze. (Ethereum produceert ether, de valuta waarin de meeste NFT’s worden verhandeld.) Sindsdien stort ze zich op het verzamelen van cryptokunst en bezit ze meer dan 150 NFT’s.
Voor voorstanders van de NFT biedt de technologie een revolutionaire nieuwe manier om kunst te verkopen en om verwaande culturele poortwachters te omzeilen wiens weerstand tegen een crypto-toekomst net zo vierkant lijkt als de minachting van de 19e-eeuwse Parijse kunstwereld voor het impressionisme. In deze context is de relevantie van het merk van Hilton voor de NFT-beweging logisch. Roze, met juwelen ingelegde en openlijk gemotiveerd door zo rijk en beroemd te zijn als menselijk mogelijk is, ze is een verre schreeuw van het type persoon wiens werk typisch wordt tentoongesteld in blue-chip galerijen of opgehangen in stands op kunstbeurzen.
Toch kan de goedkeuring van Hilton ook munitie zijn voor degenen die de NFT zien als gewoon weer een deprimerend voorbeeld van de speculatieve logica van het monopoliseren van smaak door financiën. Voor tegenstanders, van criticus Waldemar Januszczak tot kunstenaar David Hockney, is de NFT-markt een thuis voor moreel bankroet, milieuverwoestende geldgrabbers wiens creaties nauwelijks als kunst kwalificeren.
Terwijl de meesten van ons zich nog steeds proberen te herinneren wat “fungible” betekent, is er een strijd gaande om te bepalen hoe NFT’s worden begrepen. Zijn ze een vitaal cultureel product dat ons iets diepgaands vertelt over digitaal consumentisme? Of zijn ze gewoon de nieuwste cynische manier om absurde bedragen te verdienen?
Een bonte verzameling beroemdheden heeft geprobeerd digitale kunst te verkopen, waaronder Snoop Dogg, Lindsay Lohan en John Cleese. In juli werd geschat dat de verkoop van NFT’s in de eerste helft van 2021 met meer dan $ 2 miljard (£ 1,47 miljard) steeg – een trend die Christie’s en Sotheby’s ertoe aanzette hun eigen NFT-veilingen te organiseren en die wordt toegeschreven aan het stimuleren van de verkoop van hedendaagse kunst naar een recordhoogte. Maar slechts een klein deel van de opbrengst van kunst-NFT’s is terechtgekomen op de bankrekeningen van de galerijen die, naast veilinghuizen, traditioneel het leeuwendeel van de winst op de kunstmarkt voor hun rekening nemen.
In maart betaalde het cryptobedrijf Injective Protocol $ 95.000 voor Morons, een fysiek kunstwerk van Banksy waarop een veilingmeester een ingelijste foto verkoopt met de woorden: “Ik kan niet geloven dat jullie idioten deze shit echt kopen.” Vervolgens verbrandden ze de foto voordat ze een digitale token van het werk verkochten voor $ 380.000. Het evenement was een marketingtruc, ontworpen om verontwaardiging op te wekken, publiciteit te genereren en winst te maken. Toch was de symboliek krachtig: digitale kunst is hier om zijn fysieke voorganger te vervangen, en zijn komende suprematie moet worden weerspiegeld door een hoger prijskaartje.
In wezen is een NFT een digitaal eigendomscertificaat, bijna altijd gekocht en verkocht met behulp van cryptocurrency, waaraan elk digitaal bestand – een jpeg-afbeeldingsbestand, een video, een nummer – kan worden toegevoegd. Dat Hilton Iconic Crypto Queen in haar huis kan laten zien, ondanks het te hebben verkocht, maakt deel uit van de aantrekkingskracht van de NFT – en de uitdaging die het vormt voor het gevestigde bedrijfsmodel voor handel in en toegang tot kunst. Met een simpele Google-zoekopdracht kan iedereen het bestand dat aan een NFT is gekoppeld voor niets vinden en downloaden en het op zijn telefoon of computer opslaan, maar alleen de eigenaar heeft het recht om het te verkopen. Elke NFT is uniek en alle transacties worden vastgelegd op de blockchain, een type database dat in 2008 is uitgevonden om de beweging van cryptocurrency te registreren.
Sneller handelen met Non Fungible Tokens
In tegenstelling tot het commerciële model voor galerijen, zijn NFT’s ontworpen om de behoefte aan kunsthandelaren weg te nemen, waardoor kunstenaars rechtstreeks online kunnen handelen, meestal via gespecialiseerde veilingsites. Cruciaal is dat, in tegenstelling tot de hedendaagse kunstwereld, er geen “doorlichting” van verzamelaars is – een praktijk die bedoeld is om te voorkomen dat de meest speculatieve kopers kunstwerken omdraaien door ze snel met winst door te verkopen. Iedereen kan een NFT kopen, en prijzen, die zo vaak een mysterie zijn in high-end commerciële galerijen, worden openbaar gemaakt. Elke keer dat een NFT wordt doorverkocht, maakt de maker ook winst – een ingebouwd royaltysysteem dat ontbreekt in de fysieke kunstwereld, waar kunstenaars vaak het gevoel hebben alsof ze zijn gekaapt wanneer hun werk wordt doorverkocht op de secundaire markt.
Een model voor het verhandelen en delen van kunst, gebaseerd op de principes van financiële transparantie, royalty’s en gemakkelijke toegang voor iedereen, klinkt misschien egalitair. De werkelijkheid is nogal anders geweest. Zodra duidelijk werd dat bijna alles wat digitaal kan worden bestempeld als kunst en verkocht kan worden, rolde het circus de stad in.
In maart werd Everydays: The First 5000 Days, een collage van eerdere kunstwerken van een 40-jarige Amerikaan genaamd Mike Winkelmann, beter bekend als Beeple, verkocht voor $ 69,3 miljoen in Christie’s New York. Daarna verkocht Kate Moss een gif van zichzelf voor meer dan $ 17.000. Jack Dorsey, CEO van Twitter, verkocht een afbeelding van de allereerste tweet ooit voor $ 2,9 miljoen. Een filmregisseur uit Brooklyn slaagde erin een audiobestand van zijn eigen scheten te verkopen voor $ 85. Dominic Cummings dreigde zelfs de technologie te gebruiken tegen Boris Johnson, door het vrijgeven van wat volgens hem bewijs was van wanpraktijken van de overheid in de vorm van een NFT.
Onderweg werd de markt onnodig opgeblazen. Bieders aan de bovenkant waren Vignesh Sundaresan, een blockchain-ondernemer die Beeple’s NFT van $ 69 miljoen kocht. Een aanzienlijk aantal kleine enthousiastelingen kocht ook aan het betaalbare einde van de markt, die de technologie graag wilden vieren door te investeren in blockchain-kunst. Het duurde niet lang voordat de zeepbel barstte. In mei was de dagelijkse verkoop van NFT’s met 60% gedaald. De reputatie van Crypto-kunst heeft ook een deuk gekregen vanwege zijn vreselijke staat van dienst op het gebied van milieu. (Het jaarlijkse energieverbruik van Ethereum wordt geschat op dat van IJsland.)
Desondanks geloven voorstanders nog steeds dat NFT’s een uitdaging kunnen vormen voor het monopolie op het verhandelen van kunst in het bezit van commerciële galerijen, en zelfs een toekomst creëren waarin fysieke kunstwerken worden vervangen door hun digitale tegenhangers. Zoals Hilton het zegt: “Er zijn schilderijen die $ 100 miljoen of meer kosten, maar als je erover nadenkt, is het eigenlijk gewoon canvas met verf.”
In het begin, voordat het circus begon, waren er nerds. Onvermijdelijk, want dit is het internet, waren er ook katten. CryptoKitties, om precies te zijn, is een online game die in 2017 werd gelanceerd en waarmee spelers unieke cartoonkatten, verkocht als NFT’s, kunnen verhandelen en “kweken”, met behulp van blockchain-technologie. Hoewel de eerste NFT in 2014 werd gemaakt door een man genaamd Kevin McCoy, trokken CryptoKitties de aandacht en geld, waarbij sommige katten voor honderdduizenden dollars handelden. In 2020, toen cryptocurrencies een hoge vlucht namen en de pandemie onze transformatie naar een soort scherm-geobsedeerde zombies versnelde, nam de interesse in NFT’s snel toe. Als gevolg hiervan schoot de waarde van het werk van een relatief klein aantal kunstenaars dat al op het toneel aanwezig was omhoog.
Onder hen was Trevor Jones, een 51-jarige schilder die in Edinburgh woont. Je hebt waarschijnlijk nog nooit van Jones gehoord, maar hij is de meest succesvolle NFT-artiest die in het VK werkt. Hij begon in 2019 met het maken van NFT’s. “Vijf jaar geleden had ik moeite om de hypotheek te betalen”, vertelt hij. “Ik ging van het moeten lenen van geld van vrienden om de rekeningen te betalen naar het verdienen van $ 4 miljoen per dag.”
Jones heeft naam gemaakt door schilderkunst te combineren met digitale technologie, vaak met pastiches van beroemde kunstwerken met een crypto-twist. In 2020 werd Bitcoin Bull – een geanimeerd schilderij van een door Picasso geïnspireerde stier, versierd met bitcoin-logo’s en Twitter-vogels – gekocht door een prominente crypto-verzamelaar genaamd Pablo Rodriguez-Fraile voor $ 55.555,55.
Jones is warm, onbewaakt en verbijsterd door zijn snelle groei. “Ik ben opgegroeid in een kleine houthakkersgemeenschap”, zegt hij over zijn jeugd in het westen van Canada, een plaats die hij omschrijft als “ruig”. “Toen ik 25 was, kreeg een vriend van mij ruzie in een bar en werd hij vermoord.” Hij vertrok kort daarna en vestigde zich uiteindelijk in Edinburgh, waar hij als ober en later als manager in het Hard Rock Cafe in de stad werkte.
Jones vertelt me over de geestelijke gezondheidscrisis die hij doormaakte toen hij begin dertig was. “Mijn vriendin en ik gingen uit elkaar en het stortte allemaal in. Op dat moment klinkt het cliché, maar ik besloot dat ik iets moest vinden om me te redden.”
Hij zette zijn zinnen erop om kunstenaar te worden en ‘smeekte’ zijn weg naar een kunstbasiscursus aan de Leith School of Art, die hij volgde met een graad aan de Universiteit van Edinburgh.
In 2012 begon het er voor Jones op te lijken, toen hij op het idee kwam om QR-codes in zijn kunst op te nemen en de scanbare streepjescodes in Mondriaan-achtige kleuren op canvas te schilderen. Het scannen van de schilderijen leidt kijkers naar een online galerij, waar iedereen zijn werk kan uploaden. “Mensen lachten me toen uit”, zegt hij. Terwijl het galeriepubliek hun neus ophaalde, kreeg hij online een nieuwe aanhang, een die diepe zakken zou blijken te hebben.
In 2019 begon Jones met animators te werken om zijn schilderijen om te zetten in korte video’s die hij als NFT’s verkocht. Een van zijn meest succesvolle werken is Bitcoin Angel, een NFT gebaseerd op Bernini’s barokke meesterwerk The Ecstasy of Saint Teresa, dat hij in 2020 verkocht voor het equivalent van meer dan $ 3 miljoen (alle NFT’s van Jones worden gekocht met behulp van cryptocurrency). In Bernini’s marmeren sculptuur is een non in het hart gestoken door een engel met een speer. Ze leunt achterover, overmand door de sublieme extase van door een hemellichaam gepenetreerd te worden. Wanneer de pijl het hart van Jones’ non doorboort, laat ze bitcoin bloeden.
GROEI MET ONS MEE EN JOIN DE ONLINE NFT COMMUNITY!
Word Lid van de grootste Nederlandstalige Dutch Art NFT-community op Facebook! (Klik hier). Join ook onze Discord NFT Channel via deze link.
Om Bitcoin Angel te verkopen, gebruikte Jones een website genaamd Nifty Gateway, een van een aantal online veilingsites die zijn ontworpen voor het verhandelen van NFT’s die nu worden overspoeld met aspirant-cryptokunstenaars. Ik wijdde een middag aan het scrollen door de kavels, elk flitsend en schuddend in de hoop de aandacht van verzamelaars te trekken. Ik zag gifs van muffins die veranderden in honden, draaiende trainers, sycofantische portretten van Elon Musk en een overvloed aan naakte cyborgs met grote borsten. De kunstcriticus Dean Kissick beschreef de door mannen gedomineerde NFT-scène als “Etsy voor jongens”, en op basis van dit bewijs is het gemakkelijk in te zien waarom. Afgezien van de opvallende verkopen, biedt Nifty Gateway een platform voor ambitieuze ondernemers en hobbyisten, die hun vak op computers uitoefenen in plaats van macramé plantenhangers te knopen.
Terwijl degenen – zoals Jones – die met succes op de NFT-golf reden, druk bezig waren met het tellen van hun cryptodollars, heeft de conventionele kunstwereld het afgelopen jaar te lijden gehad van een achteruitgang. Tijdens de pandemie, waarbij het publiek niet in staat is tentoonstellingen en beurzen fysiek bij te wonen, hebben kunsthandelaren moeite om online kijkkamers interessant of lucratief te maken. Als gevolg hiervan daalde de wereldwijde verkoop van kunst met 22%. Om zout in die wond te wrijven, wisselden miljoenen cryptodollars handen uit voor een native digitale kunstvorm. “De technologie is ontworpen tegen de bestaande kunstwereld”, zegt Noah Davis, specialist bij Christie’s New York. “Het is een kunstvorm die geen galerij nodig heeft.”
Het was Davis die hielp om Beeple’s NFT van $ 69 miljoen te verkopen, het eerste stuk cryptokunst dat ooit door een groot veilinghuis werd vermeld. Hij beschouwt zijn eigen impact als cruciaal: “Ik heb NFT’s geïntroduceerd bij het Christie’s-publiek en daarmee de wereld”, zegt hij. Het kunstwerk werd verkocht tijdens een online veiling in maart die twee weken in beslag nam. Het bieden begon op $ 100 en binnen een uur was dat cijfer gestegen tot $ 1 miljoen – het resultaat van een groot aantal biedingen die allemaal digitaal plaatsvonden. “Ik heb nog nooit zoiets spectaculairs gezien. Je kunt niet zo snel bieden op een veiling, tenzij je gewoon roept: ‘Een miljoen dollar’,’ zegt Davis, ‘en dat is onmogelijk online te doen. Dus al dat bieden moest in stappen en handmatig gebeuren.
Wat kan een commerciële galerie voor mij doen? Ik verkoop een NFT en drie minuten later heb ik het geld in mijn digitale portemonnee
In de maanden daarna is Christie’s doorgegaan met het verzilveren van NFT’s. In mei behaalde het $ 16,9 miljoen voor negen gepixelde stripfiguren uit de CryptoPunks-serie, vroege voorbeelden van NFT-kunst die gewilde verzamelobjecten zijn geworden. Christie’s heeft ook geprobeerd de crypto- en moderne kunstmarkten te verenigen. Dit voorjaar was er een verkoop van digitale kunstwerken gemaakt door Andy Warhol in de jaren tachtig. De beelden, die waren hersteld van diskettes en omgezet in NFT’s, bevatten tekeningen, gemaakt op de Commodore Amiga-computer van de kunstenaar, van bananen, bloemen en van een Campbell’s soepblik dat alleen al voor meer dan $ 1 miljoen werd verkocht.
Over het algemeen is de commerciële galeriewereld begrijpelijkerwijs terughoudend geweest bij het toepassen van technologie die is ontworpen om deze te omzeilen. Achter de schermen hebben echter een aantal galerijen geprobeerd Jones het hof te maken. Hij heeft hun avances afgewezen. “Wat kan een commerciële galerie voor mij doen?” hij vraagt. “Ik heb eerder een galerietentoonstelling gehad, ik heb een jaar gewerkt aan het maken van schilderijen, ik betaalde voor alle lijsten, de overheadkosten voor de studio. Ik heb de schilderijen laten afleveren bij de commerciële galerie. Ik kan wel of niet verkopen, de galerij kost 45 tot 55% commissie en ze kunnen een maand, zes weken, twee maanden later uitbetalen. En nu? “Ik verkoop iets en drie minuten later heb ik het geld in mijn digitale portemonnee.”
NON-FUNGIBLE TOKENS IN HET KORT…
NFT staat voor “Non Fungible Token”, oftewel ‘niet vervangbare token’ en is een digitale eigendomscertificaat op de blockchain. Hiermee zijn eigendommen verifieerbaar en kun je aan iedereen laten zien dat je een digitaal object in bezit hebt. Je kunt een NFT maken van alles wat digitaal is, zoals foto’s, filmpjes, Twitterberichten en in grotere mate aankopen in computerspellen. Deze kun je vervolgens gebruiken of tentoonstellen in de virtuele wereld, oftewel het metaverse, zoals bijvoorbeeld in een game of Instagram post.
Van digitale kunst of contracten is zo bijvoorbeeld te achterhalen wie de eigenaar is. Dat komt omdat alles wordt vastgelegd in de Ethereum Blockchain: een soort logboek (netwerk van computers) die alle transacties verwerken en bijhouden. Dit kost veel stroom dus worden innovatievere, zuinigere Blockchains van onder andere Solana en Cardano steeds populairder. NFT’s zijn sinds afgelopen jaar enorm booming en worden ook wel een “virtuele goudmijn” genoemd, waarbij de prijzen tot in de miljoenen kunnen oplopen. Zo verkocht Dolce&Gabbana afgelopen september 9 ontwerpen als NFT’s voor 5.65 miljoen dollar en werd de allereerste tweet van Twitter-oprichter Jack Dorsey verkocht voor 2.9 miljoen dollar.
De NFT-wereld kent nog heel veel beperkingen, problemen (zoals scams en oplichting) en kwesties die onduidelijk blijven: zo verkrijg je met een NFT niet het intellectueel eigendom of auteursrecht van de non-fungible token: iedereen kan namelijk jouw plaatje of video kopiëren en het origineel? Daarvan bestaat er maar 1 van.
Fysieke kunst vs NFT’s, een dilemma?
Soms lijkt de kloof tussen de twee kunstwerelden dieper dan een verschil in bedrijfsmodel: het is een totale cultuurclash. “Weinig van deze cybermiljonairs konden de achterkant van een Rembrandt van voren zien”, schreef kunstcriticus Waldemar Januszczak. “Er is geen enkele uitdaging in NFT-kunst”, vertelde conceptuele kunstverzamelaar Pedro Barbosa aan de New York Times, met het argument dat de ideeën achter NFT’s vaak afgeleid zijn, omdat ze “reeds zijn onderzocht door kunstenaars als Josef Albers, László Moholy-Nagy en Marcel Duchamp”. David Hockney noemde NFT’s “domme kleine dingen” voor “boeven en oplichters” – een merkwaardige beschuldiging van een kunstenaar die graag nieuwe digitale technologie omarmt en er geld mee verdient. Sinds 2009 doet Hockney een brullende handel in opgevoerde iPhone- en iPad-tekeningen.
Jones vertelt me dat de crypto-gelovigen, die, net als Hilton, vurig geloven dat NFT’s de toekomst van kunst zijn, nu het stoffige epitheton “the legacy art world” gebruiken om te verwijzen naar hun fysieke rivalen.
Als schilder is Jones ongebruikelijk onder NFT-kunstenaars. Af en toe heeft dit hem de kans gegeven om het originele schilderij waarop een NFT is gebaseerd te verkopen, evenals de NFT. Met dit soort dubbele verkoop moet echter voorzichtig worden omgegaan. Meer vragen voor een schilderij dan een NFT, en dus fysieke kunst hoger waarderen dan digitale kunst, zou de woede van de crypto-menigte kunnen opwekken. Toen Jones Bitcoin Bull aan Rodriguez-Fraile verkocht, verkocht hij ook het originele schilderij aan de tweede bieder. Om zijn fans niet te beledigen, kostte hij het schilderij $ 55.000 – $ 555,55 minder dan de NFT.
Een handvol gevestigde hedendaagse kunstenaars, met name degenen die vorm hebben als het gaat om expliciete krantenkoppen en extreme rijkdom, hebben geprobeerd NFT’s te maken – met name Damien Hirst, die in juli het project The Currency uitbracht. Hirst heeft 10.000 NFT’s te koop aangeboden, die elk overeenkomen met een unieke spot-painting, voor $ 2.000 per stuk. Maar er is een addertje onder het gras: na twee maanden moet de verzamelaar beslissen of hij de NFT of het fysieke kunstwerk wil behouden. Degene die ze niet kiezen, wordt vernietigd, waardoor de eigenaar moet gokken op welke versie in de toekomst waardevoller zal zijn.
Het meest schokkende aspect van de NFT voor de kunstintelligentie is de schaamteloze verstrengeling met financiën. Handel in kunst is altijd een tijdverdrijf van de rijken geweest. Veel van wat telt voor de kunstgeschiedenis bestaat uit vleiende portretten van de rijken en machtigen, en van kunstenaars wordt al lang verwacht dat ze uitvoeren wat Tom Wolfe het Art Mating Ritual noemde – de belangstelling wekken van rijke mecenassen en conservatieve instellingen, terwijl ze zich tegelijkertijd presenteren als Bohemians en afvalligen. Maar met de NFT lijkt het onderscheid tussen kunst en bezit te zijn verdwenen. In plaats van de samengestelde tentoonstelling is de veilingwebsite; symbolen van de markt zijn doorgesijpeld in de esthetische taal van de kunst zelf. Prijzen, niet ideeën, domineren.
Ondanks de belofte van “kunst voor iedereen”, is de uiteindelijke bestemming van het NFT misschien niet echt kunst. Kunst kan gewoon een handige manier zijn om reclame te maken voor de mogelijkheden van een nieuwe technologie. “Ik heb alles gedaan, van mode, geuren tot aanbevelingen”, zegt Paris Hilton, eraan toevoegend dat NFT’s een andere manier zijn voor “fans om een stukje van mij te hebben”. Jones werkte niet alleen samen met rapper Ice Cube, maar maakte onlangs ook een NFT voor het whiskybedrijf Macallan, om te worden geveild naast een erg duur vat whisky. Dit lijkt een voorproefje te zijn van waar NFT’s naartoe gaan: geen radicaal nieuw model voor het verhandelen van kunst, maar een digitale marketingsnuisterij.
Misschien wel de belangrijkste erfenis van de aanval van de NFT op de kunstmarkt zijn de vragen die het ons dwingt te stellen over de aard van kunst en wat we ervan willen. Hoe moet kunst worden verhandeld en bekeken? Wie mag kunst waarde toekennen? Is er een morele of esthetische code volgens welke kunstenaars geacht worden te werken, en wie heeft ervoor gekozen om deze te definiëren? En waarom zou iemand afstand doen van zijn geld in ruil voor een digitale scheet? Dan is er de grootste vraag: is er een betekenisvol verschil tussen een kunstwerk en een asset? Het antwoord is misschien niet altijd – maar als we willen dat kunst meer is dan een hulpmiddel om financiën te verfraaien en merch te verslaan, dan is het een ideaal dat de moeite waard is om vast te houden. (Vertaald door en vanuit)
