Met de komst van NFT’s (non-fungible tokens) zijn de machtsverhoudingen in de (kunst)wereld drastisch veranderd. In haar artikel bespreekt Els Doornhein de opkomst en het succes van NFT’s in de kunstwereld, maar ook de juridische issues en risico’s die er zijn. Daarbij gaat zij in op kansen en de rollen van partijen zoals de kunstenaar, de galerie, veilinghuizen en musea. Het artikel eindigt met een aantal (juridische) uitdagingen en aandachtspunten die de komende periode zeker gaan spelen.
DE KOOP VAN EEN NFT LEIDT NIET TOT VERKRIJGING VAN HET AUTEURSRECHT DAAROP
Of het nu gaat om een klassiek, fysiek kunstwerk of een digitaal werk, er bestaat een onderscheid tussen enerzijds de eigendom van een werk en anderzijds de rechten van intellectuele eigendom, in het bijzonder het auteursrecht, die hierop rusten.
“Dat het enkel een “hype” zou zijn, zoals wel eens wordt gezegd, kan ik me niet voorstellen. “
Els Doornhein
Auteursrecht op een kunstwerk ontstaat doordat een kunstenaar een werk creëert dat aan de eisen van de Auteurswet voldoet. Deze “maker” verkrijgt daarop automatisch het auteursrecht. Dat zegt niets over de eigendom van de drager waarop het werk is vastgelegd.
Ook al verkoopt een kunstenaar zijn of haar werk, bijvoorbeeld een schilderij op een canvas, dan betekent dat niet dat het auteursrecht overgaat op de koper van dit werk. De koper wordt (enkel) eigenaar van het fysieke exemplaar en heeft daarmee niet het recht verkregen om hetgeen er op het schilderij is afgebeeld, te gaan exploiteren. Dat (auteurs)recht is (met uitzondering van, onder voorbehoud van afspraken hierover) altijd voorbehouden aan de kunstenaar zelf. De wetgever heeft met het auteursrecht aan makers een (tijdelijk) monopolie verleend om hun werk te exploiteren. Dit recht gaat zelfs over op de erfgenamen en eindigt pas 70 jaar na de dood van de maker.
Dat principe geldt even goed bij NFT’s. Een NFT zegt immers enkel iets over “de eigendom” maar niets over “het auteursrecht”. Dat betekent dat je als eigenaar van een NFT niets te zeggen hebt over het gebruik dat van “jouw afbeelding” door anderen of door de kunstenaar wordt gemaakt. En, dat je al helemaal niet, zelf de juridische rechten zou hebben verkregen om “jouw afbeelding” waarop nog het auteursrecht van een ander rust, te exploiteren. Omdat bij de aankoop van een NFT het “enige dat je krijgt” het eigendomsrecht van het digitale werk is, en verder “niets in handen krijgt” kan dat verwarrend zijn.
Wanneer je een schilderij koopt, kun je besluiten het op zolder op te hangen zodat niemand het kan zien. In het geval van een NFT kan Jan en alleman in beginsel de afbeelding van jouw NFT online verspreiden of gebruiken. Toch is er met een NFT maar 1 echte aantoonbare eigenaar van het betreffende werk en dat ben jij, de eigenaar van de NFT. Afhankelijk van de betrouwbaarheid van de NFT, ik gaf hiervoor al aan dat er ongeautoriseerd een NFT van een werk zou kunnen worden gemined, kun je met een NFT de zekerheid van “echtheid” en “overdraagbaarheid” geven.
Lees meer over NFT’s en recht via https://www.devos.nl/nieuws/NFT-s-en-kunst
